third person ne demek?

Üçüncü Şahıs (Third Person)

Üçüncü şahıs, dilbilgisinde ve anlatıbilimde, konuşan veya yazan kişi (birinci şahıs) ve konuşulan veya yazılan kişi (ikinci şahıs) dışında kalan kişi, nesne veya kavramları ifade etmek için kullanılan bir anlatım biçimidir. Üçüncü şahıs, genellikle "o", "onlar", "ona", "onlara" gibi zamirlerle ifade edilir. Hem tekil (o) hem de çoğul (onlar) formları mevcuttur.

Dilbilgisinde Üçüncü Şahıs

Dilbilgisinde, üçüncü şahıs, fiillerin çekimlenmesinde ve zamirlerin kullanımında önemli bir role sahiptir.

  • Fiil Çekimi: Fiiller, üçüncü şahıs tekil ve çoğul öznelerine göre farklı şekillerde çekimlenir. Örneğin, İngilizcede "to be" fiili, üçüncü şahıs tekil için "is", çoğul için "are" şeklinde kullanılır. Türkçede ise fiil köklerine getirilen ekler değişir. ("O gelir", "Onlar gelirler").
  • Zamirler: Üçüncü şahıs zamirleri, bahsedilen kişi veya nesnenin yerine kullanılır. İngilizcede "he", "she", "it" ve "they" zamirleri yaygın olarak kullanılırken, Türkçede "o" ve "onlar" zamirleri kullanılır. Cinsiyet ayrımı yapılıp yapılmaması dilden dile değişebilir.

Anlatıbilimde Üçüncü Şahıs

Anlatıbilimde, üçüncü şahıs, hikayenin anlatıcısının bakış açısını ifade eder. Üçüncü şahıs anlatımı, iki ana kategoriye ayrılır:

  • Üçüncü Şahıs Sınırlı Anlatım (Third-Person Limited): Anlatıcı, hikayedeki bir karakterin düşüncelerine ve duygularına erişebilirken, diğer karakterlerin iç dünyasına giremez. Okuyucu, hikayeyi bu karakterin bakış açısından deneyimler. Bakış Açısı kavramı önemlidir.
  • Üçüncü Şahıs Her şeyi Bilen Anlatım (Third-Person Omniscient): Anlatıcı, hikayedeki tüm karakterlerin düşüncelerine, duygularına ve motivasyonlarına erişebilir. Anlatıcı, olayları kuşbakışı bir perspektiften aktarır ve okuyucuya daha geniş bir bilgi yelpazesi sunar. Omniscient Anlatıcı olarak da bilinir.

Üçüncü şahıs anlatım, yazarın okuyucuya karakterlerden uzak durma ve olayları daha objektif bir şekilde sunma imkanı tanır. Ayrıca, yazarın birden fazla karakterin bakış açısını sunmasına ve hikayeyi daha zenginleştirmesine olanak sağlar.

Üçüncü Şahıs Anlatımının Avantajları ve Dezavantajları

Avantajları:

  • Objektiflik: Anlatıcı, karakterlerin duygularına doğrudan dahil olmadan olayları aktarabilir, bu da daha nesnel bir bakış açısı sağlar.
  • Esneklik: Yazar, farklı karakterlerin bakış açılarını sunabilir ve hikayeyi daha çeşitli hale getirebilir.
  • Gizem ve Gerilim: Anlatıcı, bazı bilgileri saklayarak okuyucuyu merak içinde bırakabilir ve gerilimi artırabilir.
  • Geniş Kapsam: Her şeyi bilen anlatımda, yazar tüm karakterlerin düşüncelerine ve duygularına erişebilir, bu da hikayenin kapsamını genişletir.

Dezavantajları:

  • Duygusal Mesafe: Okuyucu, karakterlerle daha az bağ kurabilir, özellikle sınırlı anlatımda.
  • Güvenilirlik Sorunları: Her şeyi bilen anlatımda, anlatıcının güvenilirliği sorgulanabilir. Anlatıcı, taraflı veya eksik bilgi verebilir.
  • Karmaşıklık: Birden fazla karakterin bakış açısının sunulması, hikayeyi karmaşık hale getirebilir ve okuyucunun takip etmesini zorlaştırabilir.

Örnekler

  • Üçüncü Şahıs Sınırlı Anlatım: "Ayşe, kapıdan içeri girdiğinde kalbinin hızla çarptığını hissetti. Onun burada ne işi vardı? Kendini çok gergin hissediyordu." (Ayşe'nin düşünceleri ve duyguları aracılığıyla hikaye anlatılıyor).
  • Üçüncü Şahıs Her şeyi Bilen Anlatım: "Mehmet, Ayşe'nin gelmesine şaşırmıştı. Onunla konuşmak istiyordu ama cesareti yoktu. Ayşe ise Mehmet'i gördüğünde geçmişteki anıları canlanmış, kafası karışmıştı." (Hem Mehmet'in hem de Ayşe'nin düşünceleri biliniyor).

Üçüncü Şahıs ve Diğer Anlatım Biçimleri

Üçüncü şahıs, Birinci Şahıs Anlatım (ben) ve İkinci Şahıs Anlatım (sen) ile karşılaştırılır. Her anlatım biçiminin kendine özgü avantajları ve dezavantajları vardır ve yazarın hikayeyi nasıl anlatmak istediğine bağlı olarak farklı amaçlara hizmet eder.

  • Birinci Şahıs: Okuyucu, hikayeyi doğrudan karakterin ağzından dinler, bu da daha kişisel ve duygusal bir deneyim sağlar. Ancak, anlatıcının bilgisi sınırlıdır ve hikaye sadece onun bakış açısından sunulur.
  • İkinci Şahıs: Okuyucu, hikayenin doğrudan muhatabı olur. Bu anlatım biçimi, okuyucuyu hikayeye dahil etme ve onlara aktif bir rol verme amacı taşır. Ancak, kullanımı zordur ve genellikle deneysel eserlerde görülür.

Sonuç

Üçüncü şahıs, dilbilgisinde ve anlatıbilimde yaygın olarak kullanılan bir anlatım biçimidir. Yazarın hikayeyi daha objektif bir şekilde sunmasına, farklı karakterlerin bakış açılarını sunmasına ve okuyucuya daha geniş bir bilgi yelpazesi sunmasına olanak sağlar. Yazarın tercihine ve hikayenin gereksinimlerine bağlı olarak, üçüncü şahıs sınırlı veya her şeyi bilen anlatım kullanılabilir.

Kendi sorunu sor